اولین کفش پاشنه بلند: انقلاب ایرانی در دنیای آیین و نماد پوشاک جهان

امروز کفش پاشنه بلند توسط زنان و دختران مورد استفاده قرار می گیرد  در حالیکه اگر به قرن‌های گذشته رجوع کنید متوجه می شوید که مردان از طبقات مختلف اجتماع  از چکمه ها و کفش های پاشنه بلند استفاده می کردند. کافیست به قرن های گذشته و به شهرهای ونیز، فلورانس و رنسانس برگردید. قدمت استفاده از کفش های زینتی پاشنه بلند به این شهر ها باز می گردد.

احتمالا خیلی تعجب می‌کنید اگر بدانید اولین کفش پاشنه بلند دنیا مخصوص آقایان ساخته شده بود و در آن زمان خانم‌ها کفش‌های تخت و بدون پاشنه به پا می‌کردند. در زمان‌های قدیم کفش پاشنه بلند را سربازان، مردان طبقه اشراف و طبقه سلطنتی در شرایط و مراسم‌های گوناگون به پا می‌کردند.کفشهای پاشنه بلند بر خلاف تصور عموم اولین بارتوسط آقایان مورد استفاده قرار گرفت آنهم آقایان ایرانی.

 کفش پاشنه بلند مردان ایرانی دوره صفویه

 کفش پاشنه بلند را سربازان ایرانی کلید زده اند اما نه برای راه رفتن . در سده ۱۵ (میلادی) سربازان ایرانی (دوره صفویان) و عثمانی‌ها که  همیشه به سوارکاران قهاری مشهور بوده‌اند برای ایستادن و کشیدن کمان و تیر‌انداختن، نیاز به کفش‌هایی با پاشنه‌های محکم داشتند که پاهای آنها را به خوبی بر رکاب اسب نگه دارد به ویژه زمان بلند شدن از روی اسب برای تیراندازی تعادل خود را راحت‌تر  حفظ کنند

پاشنه بلند کفشها به سوارکاران اجازه میداد که روی رکاب وضعیت بهتری داشته باشند و به ویژه زمان بلند شدن از روی اسب برای تیراندازی تعادل خود را راحتتر حفظ کنند . بر اساس تحقیقات صورت گرفته تصاویری که مردان در آن کفشهای پاشنه بلند پوشیدهاند روی ظروفی متعلق به قرن نهم دیده شده است . در برخی کتابها هم گفته شده که قصابهای مصری از کفش پاشنه بلند استفاده میکردند تا کفشهایشان به صورت مستقیم و کامل روی اعما و احشا حیوانات قرارنگیرد.
نکته جالب اینکه  مردهای ایرانی بودند که کفشهای پاشنه بلند را با خود به اروپا بردند . در سال ۱۵۹۹ هنگامی که شاه عباس یکم برای جلب اتحاد اروپایی‌ها در برابر عثمانی‌ها بود نمایندگانی را با کفش پاشنه‌بلند روانه اروپا کرد سفر این گروه از دیپلمات‌های ایرانی از شهر مسکو آغاز شده و در شهر لیسبون به پایان رسید و در طول مسیر همواره مورد توجه مردم مختلف قرار می‌گرفتند. و از همانجا کفش‌پاشنه بلند رایج شد و  توسط ایرانیها وارد فرهنگ اروپا شد . با فراگیر شدن کفشهای پاشنه بلند موجی از علاقه به آنچه ایرانی‌ها با خود داشتند اروپای غربی را فرا گرفت ،ثروتمندان اروپایی به کفش‌های طرح ایرانی روی آوردند تا به ظاهر خود جلوه‌هایی از مردانگی بدهند طبقه اشرافی اروپا به صورت مرتب پاشنه های خود را بلندتر کردند تا به گمان خودشان با طبقه عوام متفاوت باشند.

کفش پاشنه بلند ایرانی؛موزه کفش

کفشهای پاشنه‌ بلند در ابتدا جلوه پاهای مردان بوده است نه زنان. اما الیزابت یکم انگلستان نیز برای نشان‌دادن همپایی خود با مردان، کفش پاشنه بلند می‌پوشید.این کفش‌های پاشنه‌دار نمادی از جاه‌وجلال او بود و به معنای واقعی به او “بلندمرتبگی” می‌بخشیدند.

شاید این نقل‌قول معروف را شنیده باشید “من ممکن است که بدن ضعیف و ناتوان زنانه داشته باشم اما قلب و دل شاهانه‌ای دارم” خوب اینطور که معلوم است الیزابت اول علاوه بر این، کفش‌های مردانهٔ شاهانه را هم به پا داشته است.

در سده 1700 مردان اروپایی تغییرات عجیبی در نحوه پوششان ایجاد کردند . آن ها اعتقاد داشتند که کفش عنصری بسیار مهم برای یک مرد است و باید همیشه کفش های عجیب و تک به پا داشته باشند . در این دوره بود که مردان اروپایی کفش های پاشنه بلند را برای خودشان انتخاب کردند تا هم قدی بلندتر داشته باشند و هم اینکه کمی متفاوت به نظر برسند . این حتی به قدری پیش رفته بود که شاه لویی چهاردهم هم یک جفت کفش پاشه بلند قرمز را برای خودش سفارش داده بود . لوئی چهاردهم ، پادشاه فرانسه که یک متر و 63 سانتیمتر قد داشت مجدوب کفشهای پاشنه بلند شد و از داشتن کفشهایی با پاشنه 10سانتیمتری خود حسابی راضی بود چون میتوانست خودش را بلند قد نشان دهد. لوئی چهاردهم آن قدر روی کفشهای پاشنه بلند حساس بود که دستور داد تنها درباریهایش اجازه دارند کفشهای پاشنه بلند قرمز بپوشند.

با گذشت زمان، او بیشتر به داشتن کفشی متمایز با دیگران که قدش را حتی بلندتر هم نشان بدهد احساس نیاز پیدا می‌کرد. در یک پرتره که مربوط به سال ۱۷۰۱ می‌باشد، لویی را در لباسی مجلل و شاهانه می‌بینیم، در حالی که یک جفت کفش پاشنه بلند با پاشنه‌های قرمز رنگ به پا کرده است!

او فقط به افرادی اجازه‌‌ی پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند قرمز رنگ را می‌داد که از نظر خودش برای پوشیدن آن کفش مناسب باشند! به عبارت دیگر، شما می‌توانستید با یک نگاه مختصر به پاهای اشخاص متوجه شوید که آیا آن‌ها مربوط به حلقه‌‌ی درونی پادشاهی هستند یا نه؟

لویی چهارم با کفش پاشنه بلند مردانه قرمز

 

البته این مورد در اواخر این سده رو به زوال رفت و مردم آن را فراموش کردند. از اواخر قرن 17 میلادی کم کم پاشنه کفش مردها کوتاه شد و در مقابل روز به روز پاشنه کفش زنها ارتفاع بیشتری پیدا کرد .

البته استفاده از کفشهای پاشنه بلند دیگر تقریباً تبدیل به یک مد شد و حتی مردهای بلند قد از هم آنها استفاده میکردند . چارلز دوم ، پادشاه انگلیس با اینکه یک متر و 85سانتیمتر قد داشت در مراسم تاجگذاری خود در سال1661 میلادی کفش بزرگ قرمز رنگ با پاشنه هایی فرانسوی به پا کرده بود . به تدریج اما مردها قید کفش پاشنه بلندرا زدند و زنان اروپایی برای اثبات برابری بین مرد و زن , از نحوه پوشش مردها تقلید و حتی موهای خود را کوتاه میکردند و بر سر شانه‌های خود اُپل می‌گذاشتند، آن‌ها پیپ می‌کشیدند و کلاه‌های مردانه بر سر می‌کردند. به پا کردن کفش‌های پاشنه بلند هم قسمتی از پروژه‌‌ی مردانه شدن زنان بود!

در دوران پادشاهی لویی چهاردهم، پوشیدن کفش پاشنه­ بلند برای مردان طبق قانون تغییر کرد.

سرانجام در قرن هفدهم ، این پاشنه های وحشتناک از کفشها حذف شد و پاشنه های معقول تری به کفشهای زنانه و مردانه اضافه شد . کلوز کارل در کتاب خود آورده است که اشراف و شاهزادگان کفش­هایی با اندازه پاشنه­ ی 2 اینچ و مردم عادی کفش­هایی با اندازه­ی 1 اینچ می­پوشیدند. تفاوت اساسی که در کفش­های پاشنه بلند زنانه و مردانه وجود داشت این بود که پاشنه­ کفش­های مردانه ضخیم و پاشنه­ کفش­های زنانه نازک و ظریف بود. زیرا از قرن نوزدهم میلادی به بعد، دیگر مردان تمایلی به استفاده از کفش‌های پاشنه بلند از خود نشان نمی‌دادندو هنر و ظرافت در کفش­های پاشنه­ بلند زنانه تجمیع شد.

در واقع کفش پاشنه بلند تنها آیتمی نبود که مردها از آن صرف نظر کردند. دانشمندان عرصه‌‌ی مد این رویداد را “کناره گیری بزرگ مردان” می‌نامند و بیانگر دورانی است که مردان ناگهان دست از پوشیدن لباس‌های رنگارنگ و زیبا و به روز برداشته و به جای آن لباس‌های یکنواخت و یکسانی را می‌پوشیدند.

لباس‌های ابریشمی و زیبای لویی جای خود را به جامه‌های ساده دادند و کفش‌های پاشنه بلند هم دیگر هیچ گاه به دنیای مردان بازنگشتند. البته امروزه هم اگر به کفش گاوچران‌ها نگاه کنید، همانند اسب سواران قدیم ایرانی، آن‌ها هم پاشنه‌‌ی کوچکی را برای کفش خود در نظر می‌گیرند.

اما در مجموع، تاریخچه کفش پاشنه بلند برای مردان خیلی وقت است که به پایان رسیده و در این مورد شکی نیست. شما خانم‌ها می‌توانید به راحتی کفش‌های پاشنه بلند زیبای خود را بپوشید، زیرا آقایان دیگر این نوع کفش‌ها را دوست ندارند!

استفاده از کفش های پاشنه دار توسط زنان

سوال اینجاست که از چه زمان کفش پاشنه بلند از سوی زنان مورد استفاده قرار گرفت؟

اگر به تاریخ مراجعه کنید متوجه می شوید که از سال ۱۸۳۰ میلادی زن ها همواره تلاش نمودند تا مانند مردان لباس بپوشند و آرایش کنند. همچنین آنها از اپل های بزرگ در سرشانه لباس های خود استفاده می کردند. زنان موهای خود را کوتاه می کردند و از کلاه مردانه استفاده می کردند. برخی از زنان شروع به پیپ کشیدن نمودند و در ادامه شروع به پوشیدن کفش های پاشنه بلند نمودند. زنان برای اثبات برابری زن و مرد اقدام به پوشیدن لباس های مردانه نمودند. این اقدامات باعث شد تا دو نوع کفش پاشنه بلند تعریف شود و حتی برای آن قانون تصویب شود به طوری که مردان باید از کفش هایی با پاشنه پهن و ضخیم و زنان از کفش هایی با پاشنه نازک استفاده می کردند. از قرن نوزدهم به بعد مردان تمایلی برای پوشیدن کفش های پاشنه دار از خود نشان ندادند همچنین پوشیدن لباس های پرزرق و برق جای خود را به لباس های ساده و یکنواخت داد.

در سال ۱۷۴۰ مردان به طور کامل پوشیدن کفش های پاشنه دار را کنار گذاشتند. از سال ۱۶۱۰ میلادی تاکنون کفش پاشنه بلند به عنوان آیتم جدانشدنی از صنعت مد بانوان محسوب می شود.

براساس شواهد تاریخی اولین کفش پاشنه بلند زنانه را کاترین مدیچی، ملکه فرانسوی، در قرن ۱۶ در سن ۱۴ سالگی در مراسم ازدواج خود با دوک اورلئان فرانسه به پا کرد تا بالغ‌تر و قد بلندتر به نظر برسد.